‘ik voel me een soort bruggenbouwer tussen dove en horende mensen in de kerk’
NUNSPEET – Een oudere tante van dominee Martin Visser kreeg verkering met een dove man en zo kwam Martin voor het eerst in aanraking met een doof iemand. En toen hij in Nunspeet werkte als predikant kwam hij in aanraking met meer dove mensen. In de kerk waren een paar dove kinderen opgegroeid. Bovendien kwamen in de kerk regelmatig dove mensen uit de regio. ,,In onze kerk werd op zeker moment een cursus gebarentaal georganiseerd en mijn vrouw Karin en ik hebben toen samen met een aantal andere deelnemers drie cursussen gedaan. De eerste keer bleek al dat wij het allebei heel leuk vonden en ikzelf bleek het echt in mijn vingers te hebben. Op zeker moment werd er een vacature aangeboden voor een gebarendominee en toen groeide het in 2015 uit tot een nieuwe roeping. Het is voor mij een mooie en leuke roeping en ik heb het heel erg naar mijn zin.’’ Martin is dovenpastor voor het Interkerkelijk Dovenpastoraat wat uitgaat van vier kerken, CGK, GKV/NGK en PKN. Zijn werkgebied bestrijkt de provincies Groningen, Friesland, Drenthe, Overijssel en de Noordoostpolder.
Als ochtendmens vindt hij het heerlijk om vroeg op te staan en zijn dag om half zeven te beginnen. Nadat de jongste nog thuiswonende telg van de familie Visser naar school is vertrokken is het voor Martin vaste prik om tijd te maken voor lichaamsbeweging in de vorm van wandelen, zwemmen of hardlopen. Martin: ,,Maandag is mijn thuiswerkdag, dinsdag is helemaal afgeblokt want dan schrijf ik mijn preek en woensdag tot en met vrijdag ga ik veel op pad voor vergaderingen en huisbezoeken. Die huisbezoeken kosten veel tijd en veel kilometers. Als ik twee dagen huisbezoeken afleg, maak ik twee keer 300 km, dat is even wat anders toen ik nog gemeentepredikant was, want toen deed ik bijna alles op de fiets.’’ De plaats waar hij ’s zondags en soms ook ’s zaterdags predikt is dus elke week ergens anders. Martin mag in alle bij het Dovenpastoraat aangesloten kerken voorgaan en daar ook het avondmaal en de doop bedienen. In de praktijk is het nog gevarieerder. Dat betekent dat hij bij voorbeeld de ene keer in een Hersteld Hervormde kerk spreekt, en de andere keer bij een Vrije Evangelische Gemeente. ,, Mijn werkterrein is dus heel breed, want overal waar kerken zijn mag ik voorgaan,’’ zegt hij. De dienst die Martin leidt doet hij simultaan, dat wil zeggen dat hij de preek uitspreekt en tegelijkertijd de ondersteunende gebaren voor doven erbij maakt. Er zijn speciale dovendiensten, maar doorgaans komen doven uit de regio, samen met de horende gemeente naar de kerk. Martin: ,,Praten met ondersteunende gebaren is iets anders dan de gebarentaal die je bijvoorbeeld op het tv journaal ziet. Die echte gebarentaal heeft een eigen grammatica en zinsopbouw. In de kerk spreek ik en maak ik er gebaren bij. Elke kerk is anders. Ik kijk in elke kerk welke liturgische gewoontes er zijn, dat is heel verschillend en gevarieerd, maar gelukkig krijg ik veel vrijheid van die kerken, zodat alles goed te volgen is voor de doven. De preek pas ik niet aan, maar je moet goed kijken waar je bent, de verschillen zijn zo groot. De boodschap pas ik ook niet aan, maar wel de manier waarop ik communiceer en waar ik ben. Ik kan een preek niet zomaar een volgend keer ergens anders gebruiken, daarvoor is het verschil te groot.’’ Na de dienst is er altijd koffie en voor de meeste dove mensen is dat een belangrijk moment, waarbij ze elkaar ontmoeten. Als het even kan gaat Karin ook mee naar de dienst, ze vindt dat erg leuk en kent ondertussen ook veel dove mensen. ,,Het is totaal anders om predikantsvrouw te zijn van een dovenpastor. Dove mensen bellen nooit,’’ lacht ze. ,,Mijn smartphone is onmisbaar in mijn werk,’’ zegt Martin. ,,Voor afspraken appen of mailen we, want voor bezoekafspraken kun je niet met ze bellen. Ik kan er ook niet zomaar op de bonnefooi naar toe gaan, dat is zonde van je tijd. Sommige mensen hebben zelfs geen smartphone en ik stuur dan ook regelmatig een brief.’’
Martin zet zijn preken anders op dan vroeger, hij maakt eerst een PowerPointpresentatie en schrijft dan de preek. ,,Dove mensen moeten eerst een beeld hebben waar ze dingen later aan koppelen. Zonder wordt lastiger, dat visuele aspect werkt in alles door. Ze kijken niet alleen naar je gebaren maar ook naar je mondbeeld, mimiek en je lichaamstaal. Daarbij komt dat er constant nieuwe gebaren bijkomen. Bij het Nederlands Gebarencentrum staan zo’n 20.000 gebaren en talloze filmpjes waar ik regelmatig op kijk.’’ Martin heeft zelf zijn weg moeten vinden als gebarendominee en één van zijn vondsten is een boek met schilderijen van Anneke Kaai. ,,Ik moet visueel vertellen, want ik kan bij een dove niet zomaar uit de bijbel lezen. Daarom gebruik ik dit boek met hele mooie schilderijen die over de psalmen gaan. Ik laat het zien en vraag wat ze ervan vinden en aan de hand daarvan pak ik een stukje van de bijbel wat er bij past.’’
Op dit moment wordt er hard gewerkt aan een vertaling van de hele bijbel in gebarentaal en aan de vertaling van de kinderbijbel voor doven. Volgens Martin is gebarentaal de taal van het hart van dove mensen. Het is bovendien een groep die sociaal gezien vaak eenzaam is, ook in de kerk, omdat communiceren vaak moeilijk is, maar ze zijn volgens hem absoluut niet zielig. ,,Sommigen mensen vinden het eng om met dove mensen te praten. Ik voel me een soort bruggenbouwer voor dove en horende mensen in de kerk.’’
De vroege vogel die om half zeven uit de veren kwam, kruipt doorgaans rond half elf, elf uur weer onder de dekens. In de tussenliggende tijd, waarin hij niet hoeft te werken gaat Martin graag wandelen, zwemmen of hardlopen. ,,Wandelen doe ik ook soms met Karin, maar zij houdt niet van grote afstanden en ik vind het heerlijk om alleen lange afstanden te wandelen. Ik heb het Pieterpad gelopen, het Maarten van Rossumpad en ben nu bezig met het Overijsselse Havezate pad; heerlijk. Verder geniet ik heel erg van onze tuin.’’ Martin en Karin hebben nog een gezamenlijke hobby: ze verzamelen borrelglaasjes met opdruk. Martin: ,,Ik vind verzamelen sowieso leuk, maar het leuke van borrelglaasjes is dat ze schaars zijn en je er dus echt naar moet speuren. We gaan nog al eens op vakantie naar Duitsland en daar vinden we ze soms wel. Dan is het leuk als je ergens bent geweest en je hebt zo’n borrelglaasje als herinnering meegenomen. We doen het al 31 jaar en de vitrinekast in de gang hangt vol met die glaasjes. In al die jaren zijn we maar één mevrouw tegengekomen die ook dat soort borrelglaasjes verzamelde en die was nog doof ook.’’
Door Ank Herstel. Foto’s Maarten van de Biezen.
24 uur met…
We komen mensen zoals de wijkagent, dominee, verloskundige of huisarts vaak maar korte tijd in ons leven tegen. In deze nieuwe serie willen we niet alleen een aantal openbare beroepen belichten, maar ook de mens achter het beroep. Meedoen? Stuur een mail naar redactie@develuwsecourant.nl
