‘Verdriet gaat het hele leven mee, maar de mooie herinneringen nemen op den duur de overhand’
NUNSPEET – Als iemand een onregelmatig leven heeft, dan is dat wel een uitvaartondernemer. ,,Ik kom mijn bed uit tussen 03.30 en 10.00 uur’’, zegt Dirk Timmer, uitvaartverzorger in Nunspeet. Volgens Timmer is de functie van het eerste telefoongesprek na een overlijden ervoor te zorgen dat de nabestaanden zich geen zorgen hoeven te maken over hoe het verder gaat. Timmer: ,,Ik hoor wel eens ‘toen ik u gesproken had dacht ik, het komt goed’.’’ Na het eerste telefoongesprek komt Timmer volop in actie. Tijdens het eerste gesprek met de nabestaanden luistert Timmer tussen de regels door. ,,Ik let op de non-verbale communicatie en bekijk wat bij deze mensen past. Vervolgens ga ik zoveel mogelijk afscheidsmomenten creëren in een natuurlijk proces. Afscheid nemen van de overledene is bijzonder belangrijk voor het verwerkingsproces.’’
Timmer is sinds 2015 zelfstandig uitvaartverzorger. ,,Ik ben er midden jaren ’90 ingerold, eerst als stervensbegeleider en uitvaartspreker. Daarna heb ik ook gewerkt als rouwbegeleider. Op zeker moment was het mijn vrouw die zei: ‘je loopt zo te mopperen op de uitvaartwereld, waarom begin je niet voor jezelf’. Het was een logische stap die ik nam, ik heb wel eerst de opleiding gevolgd om een stuk extra bagage te krijgen. Van oudsher is dit beroep faciliterend. In mijn manier van werken is dit slechts een onderdeel. Het goed begeleiden van de nabestaanden en de interactie met hen is voor mij het belangrijkste. Ik kom niet binnen met een koffer vol voorbeelden van kisten en bloemstukken, maar als mens.’’
Na het eerste gesprek gaat Timmer aan het werk om een aantal praktische zaken te regelen, zoals het reserveren van auto’s, kerk en eventueel een opbaarkamer. Hier in de regio blijven de overledenen doorgaans thuis of in hun kamer in het verzorgingshuis tot aan de uitvaart. Ze worden dan meestal gebalsemd.’’ Ondertussen heeft Timmer contact gehad met de grafisch vormgever en heeft de familie eventueel een foto opgezocht die op de rouwkaart komt. ,,Na het eerste gesprek maak ik een begroting. Je bent weken bezig met het kopen van een auto, maar bij een uitvaart moet je binnen een paar dagen allerlei beslissingen nemen. Ik laat de mensen even tot zichzelf komen zodat ze geen overhaaste beslissingen nemen. Als de begroting tegenvalt, kunnen ze altijd nog bijsturen. Doorgaans vindt men het meevallen. Ik werk voordeliger dan mijn collega’s omdat ik geen dure vastgoedlasten heb, geen permanent rouwcentrum moet betalen en gebruik maak van de moderne mogelijkheden. Er is een netwerk waar je diensten en producten uit kunt betrekken. En als mensen tijdens de uitvaart een tv scherm willen om foto’s op te projecteren, dan huur ik dat en bereken ik dat één op één door aan de familie. Er ligt bij mij geen enkel belang om daar nog eens een bedrag boven op te zetten. Ik ben tevreden met mijn boterham.’’
Wat veel mensen niet weten is, dat er tegenwoordig een vrije keuze is in de uitvaartondernemer, ongeacht of men verzekerd is bij een maatschappij als Dela of Monuta. Als mensen de diensten van Timmer willen gebruiken, regelt hij alles met de maatschappij.
In de periode dat hij als rouwbegeleider werkte, is Timmer er achter gekomen dat, waar nabestaanden geen afscheid hebben genomen het verwerken moeilijker gaat. Timmer: ,,Zolang hij of zij nog bij ons is, is het mogelijk om contact te maken, je kunt de hand of het gezicht aanraken. Het is volgens mij niet mogelijk om verlies ‘een plekje te geven’. Het verdriet blijft, je krijgt een leven vóór en na’’, aldus Timmer. Als tijdens het eerste gesprek dingen verteld worden over de overledene en herinneringen worden opgehaald, weet Timmer dat de nabestaanden aan het verwerken zijn. Timmer: ,,Een verlies is traumatisch, je brein beschermt je als het ware door er een betonnen plaat voor te zetten. Het komt vaak niet binnen.’’ Timmer bezoekt de nabestaanden meerdere malen in de tijd voorafgaand aan de uitvaart. ,,Vaak zijn er voldoende mensen die tijdens de uitvaartplechtigheid een toespraak willen houden, dan ben ik een soort ceremoniemeester, maar het gebeurt ook wel dat ik een verhaal maak en voordraag. En soms horen de mensen mijn stem de woorden vertellen die iemand anders heeft gemaakt’’, zegt hij.
Op de dag van de uitvaart kleedt Timmer zich voor de zoveelste keer die dag om. Al naar gelang de wensen en smaak van de nabestaanden in draagt hij een kostuum of jacquet. ,,Als er een koets met paarden gebruikt wordt, ga ik uiteraard ook in vol ornaat’’, lacht hij. Timmer zorgt dat hij zo’n vijf á tien minuten later in het rouwcentrum komt, zodat de familie nog even gelegenheid heeft om ongestoord afscheid te nemen. Daarna mag de familie zelf de kist sluiten. Timmer: ,,Wie overlijdt, verliest alles, behalve zijn of haar naam. Daarom krijgt elke kist een naamplaatje, waar de geboorte- en sterfdatum opstaat. Een van de nabestaanden mag het plaatje op de deksel van de kist bevestigen.’’
Timmer blijft aanwezig tot dat iedereen weg is. Na het défilé wordt er tegenwoordig nauwelijks nog koffie met cake geserveerd. ,,Afhankelijk van het budget kan het variëren van koffie met een koekje tot een complete maaltijd en alles er tussen in. Het sturen van bedankkaartjes is ook een uitstervend verschijnsel. Soms, als mensen lang ziek zijn, maken ze zelf iets wat wordt meegegeven bij het afscheid’’, weet hij.
Eén á twee weken na de uitvaart gaat Timmer weer op gesprek bij de familie. Timmer: ,,Ik probeer in te schatten wat ze nodig hebben. Soms schakel ik rouwverwerking in, maar ook op het praktische vlak kan ik behulpzaam zijn. Ik ken mensen die ze op financieel gebied kunnen bijstaan, maar ook als families moeite hebben om het huisje van vader of moeder leeg te halen, kan ik daarin iets voor ze betekenen.’’
Hoe gaat Timmer om met al dat verdriet waar hij bijna dagelijks mee geconfronteerd wordt? Timmer: ,,Ik help mensen, maar het blijft hun verdriet. Een van mijn specialisaties is het verzorgen van uitvaarten van mensen die door een ongeval, zelfmoord of misdaad om het leven zijn gekomen. Dat is een vak apart, want je hebt met veel officiële instanties te maken. Bij de nabestaanden merk ik vaak dat er naast groot verdriet ook boosheid heerst. Maar ook als het om jonge kinderen gaat en ouders in- en in verdrietig zijn, ben ik blij dat ik op de Veluwe woon. Dan stop ik bij een bos, en maak ik een stevige boswandeling. En gelukkig heb ik mijn vrouw waar ik mijn verhaal kwijt kan. Als ik voel dat het niet meer binnenkomt, stop ik met dit werk.’’
Volgens Timmer zitten er ook mooie kanten aan zijn werk omdat hij in staat is om met de familie iets verdrietigs, toch mooi te laten zijn. Timmer: ,,Verdriet is de achterkant van liefde. Het werkt het beste als ze op een mooie manier afscheid kunnen nemen. Het zit soms in de kleine dingen zoals een goede herinnering. Verdriet gaat het hele leven mee, maar mooie herinneringen nemen op den duur de overhand, die draag je mee om verder te leven. Een uitvaart is de laatste herinnering die je kunt maken. Ik weet dat veel mensen het raar vinden, maar het laatste dat je kunt doen voor je nabestaanden is zorgen dat je weet wat hun wensen zijn.’’
Met zo’n onregelmatig leven is het verenigingsleven ongeschikt voor Timmer. Hij blijft met zijn klassieke Bedford 1976 camper binnen Nederland en schakelt gewoon om als er tijdens zijn vakantie een melding komt. Daarnaast is hij lid van een modelbouwvereniging. ,,Als ik dan een melding krijg, hoef ik bij wijze van spreken alleen de verfpotjes dicht te doen en zet ik de knop weer om. Je kiest in deze branche voor dingen die je uit je handen kunt laten vallen. Ik zou graag rondleider zijn in één van de musea in de buurt. Maar ik zou te vaak moeten afzeggen’’, zegt hij.
Hoe laat de dag voor Dirk Timmer ten einde loopt is niet met een tijdstip aan te geven. ,,Ik ben een beetje een nachtwaker, als ik om half elf bij mensen vandaan kom en ik moet een toespraak maken, ben ik tot diep in de nacht bezig’’, besluit hij.
Door Ank Herstel
Uit de serie ’24 uur met…’ van de Veluwse Courant
