‘mooi om getuige te mogen zijn van het life event dat geboorte heet’
NUNSPEET – ,,Ik ben een Kamper ui,’’ begint verloskundige Ineke van Urk. Maar ik heb maar een maand of negen in Kampen gewoond. Daarna verhuisden we naar Vierhouten, waar ik op toenmalig camping Mosterdveen heb gewoond. Ik zat op de kleuterschool in Vierhouten bij juffrouw Hoogendorp.’’ Vervolgens raast Ineke met een bijna fotografisch geheugen voor namen en jaartallen langs haar lagere school- en middelbare schooltijd. Ineke: ,,Ik wilde verloskundige, dierenarts of chirurg worden, maar helaas was ik geen held in wiskunde, dus die laatste twee beroepen vielen af. In die tijd moest je 19 zijn om aan de opleiding tot vroedvrouw, zoals het toen nog heette, te beginnen. Ik had mijn HAVO diploma behaald en was net een half jaar te jong. Om de tijd te overbruggen ging ik naar het VWO, wat ik uiteindelijk helemaal heb afgemaakt. Nadat ik twee keer was uitgeloot kon ik in 1983 terecht in Heerlen waar de driejarige vroedvrouwenopleiding werd gegeven. Daar moest je verplicht intern wonen. Als ik in die tijd naar huis en mijn vriend wilde was ik vier uur onderweg. Maar, ik vond de opleiding erg leuk en kwam er heel rap achter dat ik daar echt dagelijks moest studeren, vooral op een vak als anatomie.”
Van oudsher wordt een verloskundige vroedvrouw genoemd, wat zo veel betekent als ‘’wijze vrouw’’. Met onder andere de intrede van de mannen in dit wereldje is gekozen voor de benaming verloskundige.
Ineke is in 1986 klaar met de opleiding en gaat als waarnemer aan het werk in een praktijk in Gennep. Vervolgens neemt ze waar voor een verloskundige in Harderwijk en terwijl ze daar bezig is neemt Ada de Haer (verloskundige te Nunspeet van okt. 1970-dec. 1998) contact met haar op om te vragen of ze interesse heeft om met haar een samenwerkingsverband aan te gaan. En interesse heeft Ineke! Ze werkten samen van 1 maart 1987 tot december 1998. Op 1 januari 1988 is ze met Ada geassocieerd. Tussen de bedrijven door trouwde Ineke met Ger-Hessel en beviel ze in november 1995 van haar zoon Yoran en in maart 1999 van zoon Jelle. Ada stopte in 1998 met haar praktijk en na velerlei omzwervingen greep Ineke de kans om een stuk grond naast het politiebureau te kunnen kopen met beide handen aan.
Ineke: ,,Stephanie Penterman studeerde af als verloskundige en kwam hier solliciteren. Wij zijn op 1 januari 2003 geassocieerd. Daarnaast hebben we tegenwoordig nog twee verloskundigen en twee assistentes in loondienst en dan zijn er ook nog eens twee zzp-ers die af en toe invallen.
Op een ‘normale’ werkdag is Ineke rond half negen aanwezig in de praktijk aan de Beethovenlaan. Ineke: ,,Ik verzorg thuis eerst de katten en maak dan eten voor mezelf om mee te nemen voor tussen de middag. Doorgaans lunchen we met elkaar als dat mogelijk is. Ik start de computer op en het echoapparaat, de radio gaat aan en dan begin ik met het spreekuur. Vóór corona deed de assistente vooraf allerlei onderzoeken zoals bloeddruk meten, gewicht bepalen en wat nog meer nodig was, maar dat doe ik sinds corona allemaal zelf. Dit om zo min mogelijk extra contacten te hebben. Covid heeft wel een minder leuke tijd met zich mee gebracht, ook voor ons vak, voor ons, maar zeker voor onze zwangeren en hun partners. Gezichtsbedekking, geen kinderen, geen moeders, vriendinnen mee en aangepaste kraamvisites en in het begin zelfs alleen maar telefonisch. Bah…echt niet gezellig. Gelukkig gaat het allemaal weer richting een normaal patroon en pakt de assistente zelf haar werkzaamheden weer op. Toch hebben we, sinds de maatregelen zijn losgelaten, te kampen met een groot aantal corona besmettingen. Om die reden hebben we dan ook het gebruik van een mondmasker nog steeds gehandhaafd in de praktijk. Na de onderzoekjes en het praatje gaat de aanstaande moeder op de bank liggen en voel ik of de baby goed groeit en beluister ik de harttonen. Maar ook worden er gedurende de zwangerschap, op indicatie, meerdere echo’s gemaakt en de meesten daarvan maken wij zelf op de praktijk. We krijgen wel eens verzoeken van mensen die snel willen weten hoe lang ze zwanger zijn en of het goed is en een echo willen, maar eigenlijk, moet je zonder reden, niet voor een zwangerschapsduur van zeven á acht weken een echo maken, je kunt dan zo weinig zien en zo weinig vertellen. Het maakt mensen juist vaak, meer onzeker. Soms begrijpen mensen dat niet als ik ze dat vertel.’’
In de bijna 36 jaar dat Ineke als verloskundige werkt, is er wel het één en ander veranderd rondom het hele proces van zwanger worden en bevallen. ,,Er zijn zoveel protocollen gekomen, niet altijd ten goede’’ verzucht ze. Zwangeren moeten tegenwoordig ook al vroeg beslissingen nemen; ,,We moeten counselen, op kans berekende onderzoeken doen naar de kans op chromosomenafwijkingen, specialistische 13 en 20 weken echo’s en nog veel meer. Echo’s zijn meestal leuk, maar bij die 13 en 20 weken gaan ze echt op zoek naar afwijkingen bij je kindje. Mensen moeten dat goed begrijpen en je moet ze vragen om zich te realiseren wat ze gaan doen als de echo uitslag niet goed is. Daarbij komt ook dat de vrouwen in het verleden bij ons kwamen als ze twaalf á dertien weken zwanger waren. Tegenwoordig komen ze al als de test nog warm is. We hebben sjablonen in de computer staan voor allerlei zorgpaden, vragen en situaties, bijvoorbeeld als mensen niet getrouwd zijn en erkenning moeten regelen. We moeten onder andere voorlichting geven over wat je wel en niet mag eten als je zwanger bent wat je wel en beter niet kan doen en ga zo maar door. Dan heb je nog de kinkhoest vaccinatie die mensen van af een zwangerschapsduur van 22 weken mogen laten zetten. Er gebeurt van alles tijdens het spreekuur. En dan is er natuurlijk ook nog de nazorg. Na de bevalling ga ik op de eerste, tweede, derde, vijfde en achtste dag thuis langs en als het moet langer. Ook anticonceptie kan onder onze zorg vallen en zo komen de vrouwen zelf weer naar het spreekuur en dan kan ik spiralen zetten. Of, ik heb een spiraal gezet en moet die weer verwijderen omdat er een kinderwens is. Had ik trouwens het ‘kinderwens spreekuur’ al genoemd?’’
Afgezien van de spreekuren is er nog een portie administratie en geven Ineke en haar collegae regelmatig voorlichtingsavonden over zwanger gerelateerde onderwerpen. Ook zijn er nog bestuur gerelateerde taken bij de coöperatie VNVEO. En dan is er natuurlijk nog de dienst. Ineke: ,,Tijdens een dienst was ik vroeger 24 uur bereikbaar en soms ook in touw. Ik heb zelfs nog een bevalling gedaan terwijl ik zelf hoogzwanger was en al een dag over de uitgerekende datum was. Maar sinds twee jaar doe ik weinig nachtdiensten meer omdat mijn nachten zo verstoord waren, dat ik ook buiten de dienst nog maar drie á vier uur sliep. Als ik dienst heb dan ben ik een uur van te voren op de praktijk aanwezig voor de overdracht. Wie is er bevallen en hoe was de bevalling, moet ik op visite? Soms komt het voor dat ik aan één stuk door aan het rijden ben naar Elspeet, Vierhouten en Nunspeet.’’ In de afgelopen 36 jaar heeft Ineke tussen de 2500 en 2800 baby’s ‘aan mogen pakken’ zoals ze het zelf noemt. ,,Ik tel alleen de baby’s mee die ik daadwerkelijk heb aangepakt. Waar ik mijn handen niet aan heb gehad, omdat ze bijvoorbeeld naar het ziekenhuis moesten, of omdat een collega het van me overnam, tel ik niet mee. In de beginjaren waren dat er 100 tot 120 per jaar, maar de laatste tijd zijn het er soms maar 40 per jaar. Bijzonder is dat ik nu ook kinderen ‘aanpak’, waarvan ik de moeder of vader ook geboren heb zien worden.’’ Het mooiste van haar werk vindt Ineke het ‘eigen baas’ zijn, maar het mogen begeleiden van het life event dat geboorte heet, en er als eerste getuige van zijn, staat boven aan. ,,Sterke vrouwen in hun kracht zetten, daar waar ze op het moment van zwangerschap en bevalling kwetsbaar zijn.” Wat ze lastig vindt, maar wat onherroepelijk bij haar vak hoort is het feit dat elke verloskundige praktijk, een eigen kerkhofje om zich heen heeft. ,,Ik ben er nog steeds van ontdaan als iemand in de praktijk haar kindje verliest,’’ zegt ze.
Ineke is bij de oprichting vergadering van het dameskoor de Ladies geweest. Elke maandagavond besteedt ze aan het zingen in dit koor. ,,Door corona is het allemaal een beetje anders gelopen, maar nu gaan we weer aan de gang,’’ zegt ze. Daarnaast wandelt ze graag. Met het fokken van Heilige Birmanen, wat ze vroeger deed is ze opgehouden, maar voor een vakantie naar de zon is ze altijd te porren. ,,Verder op in het jaar, gaan mijn man en ik weer naar Egypte. Hij om te duiken en ik om te driftsnorkelen. De Rode Zee is prachtig.’’
Tenslotte heeft Ineke nog een verzoek aan de lezers om vooral de petitie te ondertekenen die te vinden is op de website www.noodalarmgeboortezorg.nl
Op 12 april fietst een grote groep vrouwen vanaf het Malieveld naar het ministerie van VWS en zetten verloskundigen hun verlostas op de stoep van het ministerie. Aanleiding van de actie is het voornemen van minister Kuipers om een tarief voor Integrale Bekostiging (IB) in te voeren. Dit creëert een monopolypositie voor ziekenhuizen. Op bovengenoemde site is meer te lezen over dit plan.
Door Ank Herstel. Foto’s Maarten van de Biezen.
