Tweede boek van journalist Gerrit Wolters: ‘De wieg van Wolters’
‘Als je het verleden induikt, is het net alsof je in een achtbaan zit: je tuimelt de hele geschiedenis door. De ene keer speur je naar alles wat met de Kozakken te maken heeft omdat je voorouders ze nog hebben meegemaakt, dan probeer je uit te zoeken wie de onbekende vader was van Jansje Wolters en ook wil je weten wat je grootouders in vredesnaam net over de grens in Rheine deden’.
Nunspeter journalist/auteur Gerrit Wolters werkte jarenlang in de dagbladjournalistiek, onder meer bij De Stentor. In 2009 werd hij gegrepen door dat speciale nieuwsgierigheidsvirus: hij wilde alles van zijn voorouders weten. Het resultaat van zijn meer dan twaalf jaar durende speurtocht naar zijn familiewortels is het bij uitgeverij Van Warven in Kampen verschenen boek De wieg van Wolters.
Na veel gesprekken met vaak verre familieleden, kenners van de streek rond Apeldoorn, informatie van historische verenigingen en het naspeuren van boeken en archieven, kon Wolters een veel uitgebreider beeld van zijn onbekende familie schetsen dan hij ooit had gedacht. Verrassende ontdekking voor de man die dacht dat hij nauwelijks familie had: vrijwel iedereen met de naam Wolters in de regio Apeldoorn/Zutphen/Deventer is familie!
De wieg van al die Woltersen stond aan de Lange Klarenbeekseweg in Voorst, waar stamvader Wolter Jansen begin 1700 ploeterde op boerderij De Kolke. Maar de geschiedenis van die wieg van Wolters gaat nog veel verder terug. De Kolke is waarschijnlijk een van de zeven boerderijen waaruit Voorst rond 900 is ontstaan. Op de plek waar eeuwen geleden de eerste Woltersen de rivierkleigrond van Voorst bewerkten, staat nog steeds een boerderij, nu annex winkel met midgetgolf en workshops.
Honkvast
Generaties lang bleven de Woltersen in Voorst; het dorp waarvan de inwoners in het boek Gemeente Voorst 1818-2018 worden omschreven als ‘een beetje stug en conservatief, de kat uit de boom kijkend, georiënteerd op de directe omgeving. Een wat dorpse, Oost-Nederlandse mentaliteit’. Wolters’ aan Voorst verslingerde voorouders bleven een paar honderd jaar lang een sterk op de boerderij en landbouw gericht geslacht. Een degelijke boerenafkomst dus – met een link naar oude Saksische boerenadel.
Niet eens zo merkwaardig dat de familie honkvast was. Voorst was volgens de schrijver Jacobus Craandijk in 1875 een zeer aantrekkelijke plaats met ‘statige lanen, die hier den kronkelenden straatweg omzoomen’ en ‘schoone landgoederen, waarop menig genotrijke wandeling den minnaar der natuur is vergund’. Slechts mondjesmaat verkasten familieleden naar elders – meestal na een huwelijk. En onder elders verstaan we dan de op een steenworp afstand gelegen dorpen en buurtschappen. Later kwamen Epe, Vaassen en grotere plaatsen als Apeldoorn, Zutphen en Deventer in beeld.
Eigen weg
Ondanks enkele spaarzame uitstapjes naar Canada en Rheine bleef de honkvastheid bij de Woltersen overheersen, ook bij de latere generaties. Een echte Wolters gaat nooit ver van Voorst. Zo kan de Kolkweg in Terwolde gerust als ‘Eigen weg’ worden beschouwd. Al vier generaties woonden en wonen daar tal van Woltersen en hun nazaten.
Lees in De wieg van Wolters alles over de Wondermannen van Klarenbeek, het mooiste meisje van Terwolde, de oudste Wolters ooit (104), de klokkenluider van Terwolde, de wandelende encyclopedie van Beekbergen, de veelgeprezen schoolmeester van Terwolde en over de zoektocht naar de vader van Jansje Wolters. Alleen al het achterhalen van deze onbekende verwekker vergde een onderzoek van maanden: in archieven, op historische websites, via veldwerk in de oude Deventer binnenstad en via gesprekken met familieleden. Succes bleef niet uit: de vader werd gevonden.
Van Gerrit Wolters verscheen eerder het boek Een Echte Groeneveld is onbuigzaam – een epos over zijn wonderlijke Groningse familietak die vergeven bleek te zijn van ruzies en vetes – bij dezelfde uitgever.
De wieg van Wolters is te bestellen via Uitgeverij Van Warven:
https://uitgeverijvanwarven.nl/product/de-wieg-van-wolters/
Een leuke zoektocht naar de roots van meneer Wolters.
Ik vrees dat het voor veel Nunspeters in onze regio wat ingewikkelder wordt.
Een Flink aantal families op de NW-Veluwe hadden hun wortels in verre streken.
Ze zijn bleven hier getrouwd hangen nadat ze terugkeerden uit de Oost, waar ze als soldaat hadden gediend bij de VOC, het Indische leger of de marine. Als die soldaten in Harderwijk, waar de VOC kazerne stond, afmonsterden na hun diensttijd hadden ze wat geld, kochten in onze regio een huis, zochten een vrouw, en bleven hier hangen.
Veel familienamen uit de dorpen in onze regio, wijzen naar Scandinavie, Duitsland, of zelfs naar Denemarken. Ik kende een “Van Batavia”.
Toen ik eens over ons kerkhof wandelde zag ik ook bv een aantal graven waarop als geboorteplaats stond, “Stellingerwerf” dat is het stukje van Friesland waar men Saksisch spreekt, als gevolg van het verblijf in een zeer ver verleden, van de Saksische Hertogen Hengist en Horsa met hun Angelse en Saksische krijgers die daar verbleven op hun weg naar verovering van Engeland. In Zeeuws-Vlaanderen vond ik dan weer via Google- Maps, Hengist-haven.
Is dat leuk, of is dat leuk.
Sjonge, u kunt ook wel een boek gaan schrijven over geschiedenis!
Vroeger gingen veel plaatsgenoten in de zomermaanden werken in Drente (eekschillen) en Friesland. Ze namen vrouw en kinderen mee! Daar werden ook kinderen geboren en stierven ook plaatsgenoten. Niet raar dat er bij mensen als geboorteplaats ‘ Stellingerwerf’ staat.
Een voorouder van mij is, tijdens het seizoenswerk, gestorven in Stellingerwef!
Inderdaad Ano – Nymus … ; s’ zomers noodgedwongen (+- 6 weken lang ) gras maaien bij de grote ( rijke) boeren in Noord- Holland en in het najaar – eek ( eik) schillen in de Friese wouden tbv. de leerlooierijen ( zuur. )
Dat was zeker geen vakantie.
Of ze direct hun gezin meegenomen hadden betwijfel ik daar de opdrachtgevers zacht uitgedrukt nogal bazig waren.
Alleen gericht op uren maken en productie !
Vr. Gr. Jan
Hahahaha…die Jan Kanis..
Leuk pseudoniem
Waar hij toch al die wijsheid vandaan haalt..of wijsheid?!?..meer zurigheid
Precies! Zoals zijn tig namen..uit zn enorm grote duim.
Jammer dat je positieve,leuke artikelen onderuithaalt.
Met feiten die niet kloppen (eek).
Want hetgeen je ook hier weer beweert slaat nergens op.
Schaamteloos zoals je in deze de boeren van destijds neerzet.
Beste A.Lias
Jan Kanis heeft voor een groot gedeel gelijk. De ‘rijke’ boeren lieten de arbeidskrachten, man en vrouw en kinderen hard werken, voor een schamel loon. Het hele gezin vertrok wel degelijk naar Drente of Friesland!
Lees het artikel van Gert Ponsteen, ” Hoe komt de Eekschillersweg aan zijn naam”! http://www.nuwenspete.nl/?p=3035
Dit geeft een duidelijk beeld.
Interessant artikel..
Wat ik ook lees is dat men tevreden was hun „lot”.
Nee, ze verdienden er niet een topsalaris..maar konden er van rondkomen.
Het was keihard werken, met de handjes.
De industrialisatie heeft wat dat betreft het werkzaam leven een stuk eenvoudiger,beter,minder zwaar gemaakt.
Negativiteit vind ik niet in het artikel.
Negativiteit is wat Jan Kanis (alweer een pseudoniem) er maar weer eens ingooit.
Jammer
Beste JAN Kanis. u hebt gelijk wat het grasmaaien in Holland betreft. Daarheen nam men het gezin niet mee.
Men ging dan eerst met de boot vanaf Harderwijk naar Amsterdam, en liep daarna naar de grasboeren in N-Holland, waar men in het hooi sliep. Het maaien lukte het beste in de vroege morgen, als het gras nog vochtig was, werd mij verteld.
Het Eekschillen of Eken was een ander geval, de Ekers staken ook via een boot, met hun volgeladen kruiwagen, met het hulpzeel om, vrouw en kinderen, over naar Vollenhove, Blokzijl of Lemmer. Daarna liepen ze inclusief vrouw en grut met snotneuzen van de kou, kilometers ver naar de eikenhakhoutbossen.
Daar groef men twee gaten in de grond, overdekte 1 gat met takken en plaggen als onderkomen, en het andere was om in te Eken.
De volgende dag in de vroege bij het ochtengloren, begon men met het schillen van de eikenstammetjes. want er moest brood op de plank komen.
Na het Ekenseisoen moest men van het verdiende geld, eerst de schulden afbetalen, zodat men daarna weer zo ongeveer blut was. En men daarom de volgende winter weer op de pof en via stropen aan de kost moest komen.
Het was voor velen een levenslange onafzienbare, verdrietige lijdensweg.
Dat waren barre tijden zeg voor uw voorvaderen.
Mooi zoals u dat zeer gedetailleerd weet te vertellen.
Beste A.Lias. Het waren mijn voorvaderen niet, maar buren en kennissen.
Eens kreeg ik nieuwe buren, die mij vertelden dat ze nooit voor een baas hadden gewerkt. Ze kwamen tot hun +_dertigste jaar aan de kost met het stropen van hoofdzakelijk konijnen en Hazen en wat verder de bossen en velden opbrachten, ze plukten net als velen in de regio bosbessen, cantharellen en eekhoorntjesbrood voor de verkoop(Aan het begin van de bosbessenbos stonden opkopers.
Voor de bosbessenpluk kreeg men zelfs vrij van school) We zochten eikels voor Staatsbosbeheer, of plukten groene rotsen(denneappels) voor de zaden en zakgeld(Een zekere Beersen) , naast het Oranjepark droogde die rotsen, en het zaad werd doorverkocht aan derden voor nieuwe aanplant. Of men ging naar de opkoper Gait-Jan Sjors, aan de Zeeweg.
(Denneappels plukken, boven in de boomtoppen vond ik zelf als snotneus ook leuk)
Een ver familielid kocht bramen en rozebottels op. (er zaten aan de struiken in die tijd veel meer bramen en rozenbottels is mijn overtuiging) op voor zijn soort fabriekje om daarvan jam te maken. Veel Mensen vingen de schatlijsters met strikken van paardenhaar,(verkregen bij de boeren die wekelijks Baconvarkens afleverden voor Engeland, in het weeggebouwtje(een prachtig rond pittoresk schuurtje) aan het station), de vogels die voor consumptie naar Brussel gingen), geplukte cantharellen en andere paddestoelen gingen via Tida-Kira, een groenteboer. op dezelfde weg.
In elk Veluws dorp woonden wel een aantal Bosbazen waarbij dan weer houthakkers werkten. Aan de Brandsweg op een hoek van de Stakenbergerheide, verbleven dag en nacht de gebroeders(ik meen Schuurkamp) bij hun Smeulende houtskoolhopen.(je kon de smeulende hopen op een km afstand ruiken)
Een reeds lang overleden vriend spitte rozenstruiken uit de Blikken(brede heggen tussen de weiden langs de zee.) In de winter ging hij naar Salland en sneed daar de bessen uit de hulstbomen voor decoratie.
Op de wilde rozestammen werden tamme variëteiten geent door een zekere lang geledenoverleden Bonhof.
Het zal u opvallen bij navraag dat bijna niemand zakgeld kreeg. Als je wat geld wilde, moest het opgeschoten grut het zelf verdienen.
Een kennis van mij werkte, lang geleden voor een boer met centen. Samen met de meeg(hulp van de vrouw) waren ze ingehuurd voor een jaar, inclusief kost en inwoning.
De ,vrouw des huize, maakte altijd twee pannen met vlees klaar. 1voor de eigen familie en 1 voor de knecht en het melk-meisje. Ook de kwaliteit van het eten was erg verschillend zoals de knecht al snel in de gaten kreeg.
Eens liep die knecht op een middag met brandhout voor de Heerd, door de Gote, en rook gebraden vlees dat in de Spiezekaste stond af te koelen. Hij verslond al het vlees uit de braadpan, ving een kat op de Dele (koeienstal)en zette die in de Spiezekaste.(een kast boven de kelder, naast de Opkamer.) Nadat de boerin in de gaten kreeg dat de braadpan was leeggegeten, kreeg de kat de schuld.
Dezelfde knecht werkte eens op het Kampereiland, berucht om zijn zuinige boeren. Zijn boer bracht eens met die knecht vette varkens naar de Kampermarkt. Om stoer te doen denderden ze te snel over de dijk, zodat de kar omsloeg. Ook hun meegenomen middagmaal dat uit melkmoes bestond, lag tussen het grind op straat. De boer schraapte daarna het middagmaal, inclusief, spek en grint, zorgvuldig van de weg. Dat is vanavond nog lekker voor de knechten en de meid zei de man.
Comments are closed.