NUNSPEET – ,Het hout bepaalt de vorm en niet de draaier. Dat is in wezen de kunst van het houtdraaien’, aldus houtdraaier en kunstenaar Joop Erbé. Al zal hij zichzelf niet direct kunstenaar noemen, wat Joop vervaardigt aan voorwerpen van hout is uit de kunst.
Joop Erbé werd in Amsterdam geboren waar zijn ouders een jeugdherberg runden. Joop:,,Ik ben verschrikkelijk dyslectisch en eigenlijk wisten mijn ouders niet goed wat ze daarmee moesten. Na een aantal testen werd geadviseerd mij naar de zeevaartschool te sturen omdat mijn praktische aanleg daar tot ontwikkeling zou kunnen komen en dan gaat hij al ziende wel doen, was de verwachting. Blijkbaar heb ik in de ,inktvlekken-test’ een schip gezien….Het had ook zomaar iets anders kunnen hebben opgeleverd. Ik was niet moeilijk maar paste niet in de hokjes die er toen waren. En dyslectisch? Het woord bestond toen nog niet.
Krullenjongen op de vaart
Ik werd stuurmansleerling op de kleine handelsvaart (kustvaart) met één streepje op het uniform en al was ik eigenlijk krullenjongen ik vond het vak prachtig. Ik leerde wel van alles al doende, maar na een paar jaar vond ik het platte praatjes gedoe welletjes. Dan kom je aan de wal en ben je nog niks. Mijn ouders hadden het jeugdherberg ,vader en moederschap’ verruild voor het beheer van het recreatie- en conferentieoord ,Hoogwolde’. Dat was eigendom van de Rotterdamse bank, Later Amro-bank. Ik had me inmiddels verder ontwikkeld en binnen de horeca mijn draai gevonden. Toen er een geschikte horecabaan op Hoogwolde ontstond ben ik daar gaan werken. Nadat het pensiongebouw afbrandde kreeg ik- mede als gevolg daarvan- het verzoek om in Domburg (Zeeland) de directie te gaan voeren van een hotel. Dat hotel was ook eigendom van de bank en werd vooral gebruikt voor bankpersoneel en gepensioneerde medewerkers.
Terug op Hoogwolde
Na een aantal jaren keerde ik terug naar Hoogwolde om mijn ouders te ondersteunen in de directie. Mijn vader kon niet meer lopen, maar ze wilden hem ook niet kwijt. Er zou hier het paradepaardje van de bank komen. Het zou groots worden aangepakt, de aanbesteding was klaar, maar door de ontstane financiële crisis ging het hele project niet door. De belastingdienst begon zich ook te roeren. Het goedkope gebruik van de bungalows door het bankpersoneel werd gezien als verkapt loon. Uiteindelijk werd besloten het hele spul te verkopen waarop ik samen met mijn zwager heb besloten Hoogwolde zelf voort te zetten. We kochten Hoogwolde van de Amro-bank, ik ben het bedrijf gaan exploiteren voor mijn zwager, kocht mijn dienstwoning uit het geheel en dat is dit huis waar ik nu met mijn vrouw woon. We zijn ruim zeventig bungalows gaan bijbouwen, de oude en nieuwe bungalows werden verkocht en er kwam een vereniging van eigenaren. Ik werd beheerder van Hoogwolde en verhuurde de bungalows van eigenaren aan recreanten. Zo zat ik dus weer helemaal in de recreatie en heb het park verder ontwikkeld tot wat het nu is.
Een droom spat uiteen
Er openden zich nieuw horizonten en ik begon- tussen mijn werk door- een schip te bouwen om de wereld over te varen. In de tuin werd een groot gat gegraven voor een schip van 18 meter lang. In Deventer werd een casco gebouwd, naar Elburg gevaren en na te zijn geschilderd, op een grote trailer naar de gegraven kuil in de tuin gebracht. Ik heb hier achter mijn huis, meer dan twee jaar aan gewerkt en daarna kon hij in Elburg te water worden gelaten. Er moesten nog wat kleine klusjes worden gedaan en ik wilde achterwaarts het trapje af, maar die bleek al weggehaald te zijn. Ik viel en verspeelde daardoor mijn linkerarm, die ze uiteindelijk na veel moeite hebben kunnen repareren. De wereld over zeilen zat er niet meer in. Hoogwolde was klaar, daar vond ik geen uitdagingen meer. Ik heb me eind jaren ’90 teruggetrokken van Hoogwolde en ben ik dit huis blijven wonen. Ik heb het schip uiteindelijk met veel verlies verkocht en dat is nu in Canadese handen en vaart nog steeds. Het heeft -zonder mij- al wel die wereldreis gemaakt.
Houtdraaikunst
,,Ik heb wel een kont, maar kan er slecht op zitten. Met één gehandicapte arm kun je wel houtdraaien. Als jongetje keek ik vaak naar mijn vader die toen al hout draaide, maar die wilde het mij toen nog niet leren. Het was voor hem een winterklus, zoals veel jeugdherbergouders er (toen noodzakelijk) een winterklus bij deden. Ik ben les gaan nemen bij een aantal gerenommeerde houtdraaiers. Ik begon in een oud schuurtje achter het huis, heb dat afgebroken en er een nieuwe voor in de plaats gebouwd. Van lieverlee werden machines en materiaal aangeschaft en dat is uitgegroeid tot een volledig leslokaal. Ik vind het leuk om dingen die ik weet door te geven. Ik heb meerdere kennismakingscursussen houtdraaien gegeven en een aantal cursussen voor gevorderden. De cursussen lopen veelal via de Volks Universiteit Nunspeet (VU). Ik ben letterlijk en figuurlijk de enige docent die buiten de deur draait. Ik werk met maximaal drie cursisten, meer vind ik niet veilig. Ik kan mijn spullen niet meenemen naar een lokaal van de VU dus krijgen de cursisten les in mijn atelier.
Hout verdient respect
Houtdraaien is ook hout lezen. In wezen zijn alle housoorten te draaien maar er zijn favorieten. Het hangt van het onderwerp af welke houtsoort je gebruikt. Je bent wel altijd gebonden aan de ronde vormen die een draaibank nu eenmaal maakt”. Dan volgt een verhandeling van de kunst van het draaien en laat Joop zijn enthousiasme de vrije loop. Dan toont hij een Lazie Suzie, een prachtige schaal voor op tafel van jeneverbeshout. Uiteindelijk moet het een draaiende schaal worden voor het opdienen van muffins of scones met clotted cream. Dan volgen er nog een aantal prachtige voorbeelden van zijn kunstwerken. En opnieuw volgt een technische uiteenzetting over het vervaardigen van het kunstwerk. Zijn werk is heel divers en als hij eenmaal over houtdraaien begint draait alles. Tot slot toont hij de werkplaats met diverse draaibanken en gereedschappen. Op één van de draaibanken een enorm houtblok van zo’n 50 kg. afkomstig van een acacia. Wat er uiteindelijk uit vervaardigd zal worden bepaald het houtblok. Voor Joop de volgende uitdaging. Joop:,,Een object vervaardigen van hout is kijken naar het hout, dat is luisteren naar het hout, dat is hout met respect behandelen”. Zo heeft Joop Erbé als houtbewerker en kunstenaar zijn draai gevonden.
Joop Erbé is uitgenodigd om in de Veluvine te exposeren in combinatie met Annelies van Turnhout (schilderkunst). De expositie wordt gehouden gedurende de maanden september en oktober De werken van beide kunstenaars worden tentoongesteld in de Lenting de Jonge zaal en zijn vrij toegankelijk voor het publiek.
Door AG. Foto’s Bram van de Biezen.
