‘mijn vader en ik hadden een gedeelde passie voor Paling’
HARDERWIJK – ,,Mijn vader was mijn vriend en mijn mentor,’’ zegt Peter van den Berg. Vader Dries van den Berg overleed twee jaar geleden onverwachts, maar zijn stempel drukt nog steeds op het Palingmuseum. En terecht, want hij was de grote motor achter de palingrokerij, waar het allemaal mee is begonnen.
De paling die Dries rookte bracht hij in klederdracht aan de man door heel Nederland op allerlei week- en jaarmarkten. Omdat de bewoners van Harderwijk ook vis wilden kopen werd aan de Burgemeester de Meesterstraat een winkel geopend. Na de nodige tegenslagen en de verhuizing vanwege de komst van het plan Waterfront, is sinds november 2018 een nieuw pand aan de Stephensonstraat betrokken met daarin, uniek voor Nederland, een palingmuseum. Als Peter het over paling en palingroken heeft is zijn woordenvloed niet te stuiten van enthousiasme. ,,Voor mij zit er emotie bij want mijn vader is altijd palingroker geweest en heeft mij dat geleerd. We hadden een gedeelde passie voor ons prachtige ambacht. Hij beschermde me en zei me dat ik niet in dit vak moest gaan vanwege het zware werk en drukke bestaan en moest gaan studeren. Maar als klein jongetje had ik de drang om te helpen en naar de rokerij toe te gaan. Nu ik zelf kinderen heb en zo’n klein mannetje in de rokerij zie rondlopen, lijkt het of ik naar mezelf kijk. Palingroken is een bijzonder beroep. Mijn vader heeft mij en nog een palingroker, Rick de Bruin binnen het bedrijf opgeleid, dus we doen het samen. Ik ben voor het in stand houden van ambachtswerk. Als je nagaat dat er vroeger 21 rokerijen in Harderwijk waren en we nu de enigen zijn die de titel van Palinghoofdstad van Nederland moeten verdedigen ben ik trots dat we die keuze hebben gemaakt.’’
Het museum dat op de eerste verdieping van de viswinkel annex restaurant is gevestigd is volgens Peter een uit de hand gelopen hobby. Peter: ,,Ik ben er trots op dat we de traditie van het paling roken nog steeds in stand houden en dat is mede de reden waarom we het museum hebben opgericht. We hadden heel veel eigen materialen en hebben ook veel materiaal van het Stadsmuseum Harderwijk in bruikleen. Het pronkstuk is een glas in loodraam dat uit de Veldkampkerk in Harderwijk komt die afgebroken moest worden. Er komen hier Harderwijkers naar toe die vertellen dat ze hun hele leven naar dat kerkraam hebben zitten kijken. Het is nu een gerestaureerd kunstwerk van drie bij drie meter.’’ Behalve dat het museum gratis toegankelijk is, wat eigenlijk al uniek te noemen is, is het ook nog eens volledig rolstoeltoegankelijk door middel van een lift. Een originele en unieke film vertelt de bezoekers alles over de palingvisserij. In dezelfde ruimte hangen de wanden vol met schilderijen van vissersschepen en liggen allerlei boeken die vrij ingezien mogen worden. De tentoonstellingsruimte is compact, maar biedt een prima overzicht met alle aspecten van de palingvangst- en rokerij. Middels een tekenfilm wordt het leven van de paling zichtbaar gemaakt en voor kinderen is er een superleuk interactief spel te spelen. Overal staan spullen uit de Harderwijker visserijgeschiedenis, zoals de naaimachine van Zeilmakerij Groen die destijds aan de Vischmarkt gevestigd was. In het pand waar voorheen de zeilen werden genaaid zit nu een pizzeria. Voor de ramen van het museum staan schaalmodellen van een Schokker, een Botter en een Pluut, de schepen waarmee de schippers op palingvangst gingen. In de jaren ’70 werden er tasjes van palingvel gemaakt. In het museum staat een prachtig voorbeeld. Als je in die tijd een palingtasje had, geloofde men dat dat geluk zou brengen. De paling zelf dacht daar waarschijnlijk anders over.
Een tijdlijn toont de Harderwijkse Vischafslag door de jaren heen. Een replica van de oude Vischafslag is overigens te vinden naast de molen van Harderwijk in combinatie met het Botterloods. Liefhebbers van het Koningshuis zullen smullen van de enige en zeer unieke foto die ooit is gemaakt van een etende Koningin Beatrix. Als grote palingliefhebber kon ze het stukje paling wat Dries haar tijdens haar bezoek aan Harderwijk aanbood niet weerstaan.
Als het werk het toelaat geeft Peter rondleidingen aan groepen vanaf 25 personen. Bij deze ‘Palingexperience’ krijgen de bezoekers een film te zien, een persoonlijke rondleiding door de rookmeesters op plaatsen die doorgaans niet voor publiek toegankelijk zijn. een demonstratie paling fileren en uiteraard een palingproeverijtje. Het Palingmuseum is van maandag tot en met zaterdag van 10.00 tot 18.00 uur vrij toegankelijk. Stephensonstraat 2 in Harderwijk. www.palingmuseum.nl
Door Ank Herstel
Foto’s Maarten van de Biezen
