De buurtvereniging Hulshorst kijkt terug op een geslaagde viering van een uitgestelde 75 jaar bevrijding

HULSHORST – De buurtvereniging Hulshorst kijkt terug op een geslaagdeviering van een uitgestelde 75 jaar bevrijding. Besloten is niet tewachten tot de bevrijding tachtig jaar geleden was gezien de leeftijdvan overlevenden van de Tweede Wereldoorlog die nu nog aanwezig konden zijn in het dorpshuis De Wieken. Ook waren deze dag de leerlingen uitde groepen zeven en acht van de christelijke basisschool PrinsesBeatrix aanwezig.

Gerrit Storteboom hield hier een lezing, gebaseerd op de gegevens diehij ontving van mevrouw Berends-van de Waterweg. Zij woonde tijdens deoorlog op de boerderij Klein Mulaertserf waar vele onderduikers een onderkomen vonden op de hooizolder en later in een gegraven kuil op het erf achter de boerderij.

De datum van 31 augustus is bewust gekozen. Na de bevrijding werd een klein feest gevierd in Nunspeet maar de meeste activiteiten speelden zich af 31 augustus 1945 tijdens de verjaardag van toenmalig koningin Wilhelmina. Er werd in wat nu de gemeente Nunspeet is meerdere dagen feest gevierd.

Aangenomen is vaak dat in een kleine plaats als Hulshorst weinig is gebeurd tijdens de Tweede Wereldoorlog maar de aanwezigheid van zes monumenten wijst op iets anders. Het gaat onder meer om locaties waar vliegtuigen zijn neergestort naast het bevrijdingsmonument dat een plek heeft gevonden in het plantsoen tegenover dorpshuis De Wieken. In het begin van de oorlog was er inderdaad nog geen sprake van veel reden tot zorg. De Duitsers lieten de inwoners van Hulshorst hun gang naar waardoor deze vrij naar bijvoorbeeld de bakker of slager konden. Maar geleidelijk aan werden de regels strenger en was men als inwoner van Hulshorst niet meer de baas in eigen dorp.

De vader en moeder van Berend-van de Waterweg bezaten de boerderij Klein Mulaertserf op de hoek van de Oudeweg en de Harderwijkerweg. Onderduikers deden geen tevergeefs beroep op hen op onderdak. Op de hooizolder werden zo’n tien tot twaalf onderduikers ondergebracht. Dat bracht wel het nodige gevaar mee wat bij het ontdekken van de
onderduikers dreigde transportatie naar een concentratiekamp. De onderduikers mochten de hooizolder dan ook alleen verlaten indien het donker was. Op een gegeven moment werd door de Duitsers aangegeven dat radio’s moesten worden ingeleverd. Doel was te voorkomen dat werd geluisterd naar Radio Oranje vanuit Londen. Dat maakte dat ook de
radio ergens verstopt moest worden op het erf en alleen tevoorschijn werd gehaald als er naar de radiozender werd geluisterd. Het verzet luisterde ook naar de zender en later werden er radio’s gedropt waarmee ook de contacten met Londen konden worden onderhouden. Zo kon worden aangegeven waar de installaties waren waarmee de Duitsers vliegtuigen beschoten. Ook werden wapens gedropt waarmee het verzet oefende op een plek in het buitengebied zodat de schoten niet in de bewoonde wereld werden gehoord.

Het echtpaar had een knecht die werd opgeroepen om te gaan werken in Duitsland. Ondanks andere adviezen van het echtpaar Van de Waterweg ging hij toch hetgeen hij later met zijn leven moest bekopen. Zoals veel mensen door bombardementen op Duitsland om het leven kwamen. Het verkrijgen van voldoende eten voor de onderduikers werd
bemoeilijkt door de invoering van voedselbonnen. Die werden afgegeven voor vier mensen terwijl zestien mensen te eten moest wordt gegeven. Daarvoor werd gebruikt gemaakt van overgebleven koren dat niet aan de Duitsers moest worden ingeleverd en van melk. Die werd met water verdund door Van de Waterweg als het ging om de hoeveelheid die hij
aan de Duitsers moest leveren.

Omdat het verblijf op de hooizolder te gevaarlijk werd volgde het besluit een put achter op het erf te maken voor de onderduikers. Ook werd zo’n put gegraven voor de paarden om te voorkomen dat deze werden gevorderd door de Duitsers. De paarden en onderduikers werden zelfs niet betrapt bij een controle door de Duitsers. Men kreeg ook te maken met mensen uit het Westen van het land die honger leden en op zoek naar eten gingen op de Veluwe. Het waren zogenoemde trekkers die een maaltijd kregen voorgeschoteld en met
voedsel de terugweg konden aanvaarden. Er waren meerdere mensen in Hulshorst die de trekkers te eten gaven.

Een sterrenkundige, professor dr. Oost woonde op de Potbrummel en besloot inwoners van Hulshorst Engelse les te geven zodat zij met de aanstaande bevrijders konden communiceren. Dat bleek een goede zet. Onderling werd niet gepraat in Hulshorst over het aantal onderduikers en waar deze waren gehuisvest. Dan kon je bij een eventuele arrestatie ook niet uit de school klappen.

Een spannend moment was toen de familie bezoek kreeg van een inwoner van Hierden. Bij het weggaan zorgde deze voor een botsing met een auto waarbij twee Duitse officieren waren betrokken. Die wilden verhaal halen op de Hierdenaar maar Van de Waterweg wist dat te voorkomen. Gevolg was wel dat bij hen twee Duitse soldaten werden gehuisvest om
het voertuig te bewaken. Met de aanwezigheid van onderduikers was dat buitengewoon gevaarlijk.

Gerrit Storteboom ging ook in op het vervalsen van persoonsbewijzen waarbij de verplichte J voor Joden uiteraard niet werd weergegeven. Zij kregen ook een Nederlandse naam. Door Storteboom werd ook ingegaan op het aantal inwoners van Hulshorst dat de oorlog niet overleefde. Een indrukwekkend verhaal dat ook door de leerlingen van de school met veel aandacht werd gevolgd. Voorzitter Ruud van der Horst bracht dank aan Storteboom. Hierop volgde een goed verzorgde lunch door beheerder Esther Poorter van het dorpshuis De Wieken.

In de middaguren werd een bezoek gebracht aan het Verscholen Dorp door de leerlingen en enkele ouderen. Hier werden ze rondgeleid door twee gidsen. Met name het doodschieten van een zesjarige jongen maakte de aanwezigen muisstil en was onderdeel van het gesprek van leerlingen op de terugweg naar Hulshorst.

In de avonduren werd een bevrijdingsviering gehouden in de Hervormde Kapel onder leiding van dominee Gert de Kok. Indrukwekkend was ook hier het lied over het Verscholen Dorp dat ten gehore werd gebracht. Aandacht werd besteed aan het thema bevrijd en nog steeds bevrijd. De Buurtvereniging kijkt terug op een geslaagde dag in samenwerking met de Hervormde Kapel en de Prinses Beatrixschool.