APELDOORN – De deuren van Paleis Het Loo zijn op 22 april 2023 voor het publiek weer wijd opengezwaaid na een verbouwing die maar liefst vijf jaar heeft geduurd. Eeuwenlang werd het paleis bevolkt door stadhouders, koningen en koninginnen, prinsen en prinsessen. De afgelopen veertig jaar mocht ook het ‘gewone’ volk kennis maken met de wereld van de royals.
Rond het jaar 1684 begint de geschiedenis van Paleis Het Loo als de toenmalige koning-stadhouder Willem III en zijn vrouw Mary Stuart een plek zoeken om hun paleis te bouwen. Het moest wel voldoen aan de belangrijkste eisen van het echtpaar: bloemen en het buitenleven moesten rondom het paleis de boventoon voeren. En waar kon dat beter gerealiseerd worden dan op de Veluwe, een gebied waar Willem zijn grote passie, het jagen kon uitleven. In de buurt van Apeldoorn kochten Willem en Mary een middeleeuws kasteel die de naam Het Oude Loo droeg. Het jachthuis wat ze ernaast lieten bouwen gaven ze dezelfde naam. Het was niet de bedoeling om permanent in Paleis Het Loo te wonen, het was meer bedoeld als jachthuis. Naar Europese begrippen uit die tijd was het paleis behoorlijk aan de kleine kant. Tuin- en bloemenliefhebbers Willem en Mary gebruikten de tuinen van het paleis van Lodewijk XIV (de zonnekoning) in Versailles als inspiratiebron voor hun eigen tuin. De tuinarchitecten uit die tijd ontwierpen een eigen variant, de Hollandse Baroktuin met veel kenmerken van de tuin in Versailles. In deze Hollandse baroktuin konden de koninklijke bezoekers zich vermaken met fonteinen, beelden en exotische planten. De kamers die later speciaal voor Mary opnieuw werden gestoffeerd en ingericht heeft ze zelf helaas nooit meer gezien. Ze overleed in Londen in 1695. Met de recente heropening van paleis Het Loo is één van de kamers van Mary weer compleet gemaakt met de plaatsing van een grote spiegel die voorheen ontbrak. Mary’s appartementen zijn nog in exact dezelfde staat, alsof ze elk moment kan binnenkomen. De koningen en koninginnen die het paleis de jaren erna bewoonden hebben uiteraard allemaal hun eigen stempel op het interieur gezet. Sommige Nederlandse vorsten vonden Paleis Het Loo matig en verbleven er zelden, maar koning Willem III was een groot liefhebber van het paleis op de Veluwe. In 1890 is hij n het paleis in zijn gebeeldhouwde bed overleden. De moeder van zijn dochter Wilhelmina, Emma trad op als regentes tot Wilhelmina op haar achttiende verjaardag tot koningin werd ingehuldigd. Omdat ze een gelukkige jeugd in Paleis Het Loo had beleefd, bleef Wilhelmina de rest van haar leven daar wonen. Na haar overlijden in 1962 maakte haar dochter Juliana nog een paar jaar gebruik van het paleis, totdat paleis Soestdijk haar vaste verblijfplaats werd. In de jaren 70 is het paleis gerestaureerd waarna het sinds 1984 Nationaal Museum Paleis Het Loo is geworden.
Tijdens de recente verbouwing is het paleis duurzaam gerenoveerd, zijn de interieurs gerestaureerd, is al het asbest verwijderd en is er een riante ontvangstfoyer met expositieruimte gerealiseerd. Dit klinkt overigens gemakkelijker dan het is. Want hoe creëer je ruimte bij of in een paleis zonder dat dit ten koste gaan van de authenticiteit van het paleis. ,,We vroegen ons af hoe je een olifant onder het vloerkleed krijgt,’’ zegt directeur Michel van Maarseveen. Architect Dikki Scipio van KAAN Architecten wist een wonder te verrichten. Op het voorplein van het paleis, op de plek waar vroeger alleen gras groeide, is een imposante waterpartij gerealiseerd. Het aanzicht van het paleis ziet er nog exact uit als vijf jaar geleden, alleen heeft het gras plaatsgemaakt voor water. Op de plaats van het oorspronkelijke grasveld is een enorm gat gegraven van tien meter diep. Alleen dat al vroeg een voorbereiding van anderhalf jaar. Als fundering zijn 185 kolommen geplaatst en 4400 vierkante meter aan trillingvrije damwanden. In één van de expositiezalen is onder de noemer ‘Meesterwerk’ een tijdelijke tentoonstelling die het complete proces van de eerste tot en met de laatste dag volgt. Met uitgebreide foto exposities en de benodigde uitleg kan iedereen zien wat er allemaal aan te pas kwam om dit meesterwerk te creëren. In deze ruimte zullen vervolgens wisselende exposities worden gehouden.
,,Met de uitbreiding van 5000 vierkante meter is Paleis Het Loo het grootste museale bouwwerk van Nederland geworden dat klaar is voor de toekomst,’’ aldus van Maarseveen. Het is bijna niet te geloven dat de diepe put in het voorplein is getransformeerd tot een ruime, chique en toch sobere ontvangstruimte voor het publiek met witte natuurstenen vloeren en hoge eikenhouten deuren. De kaartverkoop, garderobe, museumwinkel en toiletgroep is meteen na de ingang te vinden en met een paar speelse treden komt de bezoeker steeds dichterbij de expositiezalen. Vanuit deze immense hal kan zowel het paleis als de expositieruimtes worden bezocht. In de expositiezalen staat een aantal banken, waarvan het hout afkomstig is van de 300 jaar oude eiken die voor het paleis stonden en ten dode waren opgeschreven en zo zijn er ook meer ruimten, waar gebruik is gemaakt van restmaterialen.
In één van de andere ruimtes verbeeldt het kunstwerk Oranjebloesem van Linda Nieuwstad de vernieuwing van Paleis Het Loo. De sculptuur mag niet alleen bekeken, maar ook bevoeld worden. Wie de looproute volgt, komt in het nieuwe expositie gedeelte terecht. Hier is een vaste presentatie van de geschiedenis van de familie van Oranje-Nassau en de geschiedenis van Nederland ingericht, te beginnen met de Vader des Vaderlands, Willem van Oranje. De presentatie bestaat niet alleen uit schilderijen, maar ook uit objecten, beelden en serviezen uit het betreffende tijdperk. Er zijn zes chronologische gebieden die uiteindelijk eindigen bij de leden van het huidige koningshuis. Oranjeliefhebbers zullen blij verheugd zijn te constateren dat een groot gedeelte van het fotomateriaal nog niet eerder aan het publiek is getoond. In de oostvleugel zijn foto’s en objecten te zien die een beeld geven van hoe het publieke- en privéleven van de Oranjes met elkaar verweven is. www.paleishetloo.nl
Door Ank Herstel
Foto’s Maarten van de Biezen
