HATTEM – Toerist in eigen land, zo voelt het om een dagje Hattem aan te doen. Hattem ligt onder de rook van Zwolle en het lijkt hier en daar alsof je zo de Middeleeuwen binnenstapt. Vanaf het voorjaar zijn de straten en pleinen gevuld met terrasjes. Als het even kan, ga dan de stad in met een stadsgids.
Vanaf mei tot en met oktober staan de gidsen op woensdag- en zaterdagmiddag vanaf 14.00 uur klaar om belangstellenden alle ins en outs van Hattem te laten zien. Groepen kunnen ook buiten deze tijden een gids boeken via wwww.visithattem.nl. Onze gids Dirk weet in ieder geval zo veel van Hattem en de geschiedenis daarvan, dat het af en toe begint te duizelen, maar het blijft een feit dat een stadswandeling met een gids een absolute meerwaarde heeft. Op eigen gelegenheid door de stad kuieren kan natuurlijk ook. Hattem is met een inwonersaantal van rond de 12.000 een klein stadje. Overal staan wegwijzers naar de bezienswaardigheden, dus verdwalen is bijna uitgesloten. De stad is autoluw, er kan nét buiten de stadswal gratis geparkeerd worden op één van de twee grote parkeerplaatsen op drie minuten lopen van het centrum. Wie op eigen houtje door Hattem wil wandelen, kan het beste even bij het Touristisch Informatiepunt aan de Kerkhofstraat langs gaan. Met een plattegrondje van de stad, waar alle bijzonderheden op vermeld staan loopt het nét wat gemakkelijker. Hier kunnen ook diverse themawandelingen worden aangeschaft. De kunstroute bijvoorbeeld, voert langs diverse locaties in het centrum waar kunst in de breedste zin van het woord is te bewonderen. De Hanze stadswandeling zit in een klein, handig boekje en geeft zeer veel achtergrondinformatie over de gebouwen en straten van Hattem. Veel van de eeuwenoude gebouwen verkeren in uitstekende staat. Dat is te danken aan de Stichting Stadskern Hattem, die zich sinds 1968 bezig houdt met het restaureren van panden in de binnenstad.
Tegenover het Touristisch Informatiepunt, wat in de Waag is gevestigd, vinden we aan de Markt het stadhuis. Het eerste stadhuis werd daar in 1533 gevestigd en in de loop der eeuwen verbouwd en uitgebreid. Naast het oorspronkelijk gebouw staat een ander pand, waar op uiterst geraffineerde manier de architecten tijdens de laatste restauratie in1976-1979 oud en nieuw hebben weten te combineren. Het is werkelijk de moeite waard om hier even binnen te lopen en de sfeer van lang geleden te proeven. De hal van het stadhuis lijkt op een binnenplaats waar de eeuwenoude huizen omheen liggen.
Door de eeuwen heen hebben veel schilders zich laten inspireren door de wolken die boven de IJssel hingen. Jan Voerman senior is daar één van. Zijn schilderijen hangen in het Voerman Stadsmuseum Hattem. Het museum is gevestigd aan de Achterstraat 46-48, in twee historische panden. Het Voerman museum is niet alleen naar kunstschilder Jan Voerman senior vernoemd, maar ook naar zijn zoon, Jan Voerman junior. Jan Voerman junior is het meest bekend geworden van de plaatjes uit de Verkadealbums, waar hij overigens al op 15- jarige leeftijd mee begon. Behalve schilderijen en tekeningen, zijn verspreid over de etages ook allerlei historische en archeologische objecten opgesteld en dat maakt het bezoek afwisselend en boeiend. Bij binnenkomst in de eerste zaal tonen diverse kunstenaars hun visie op Hattem. De collectie van Jan Voerman junior toont, behalve de bekende plaatjes, ook allerlei voorstudies en tekeningen uit zijn jonge jaren alsmede een aantal olieverfwerken. In het museum worden regelmatig speciale tentoonstellingen gehouden. Zo laat de tentoonstelling ‘Halverwege Parijs’, die tot 30 juli duurt, zien wie en wat Jan Voerman senior heeft beïnvloed tijdens zijn verblijf in België in 1880-1881. Wie in de voetsporen van de Jan Voerman senior wil treden, kan een gemarkeerde wandelroute van 3,5 kilometer volgen door de natuur van de uiterwaarden. Het museum is volledig rolstoeltoegankelijk en voor bezoekers met een visuele beperking is een speciale app ontwikkeld, waarmee het mogelijk is om een audiotour door het museum te maken. www.voermanstadsmuseumhattem.nl
Molen de Fortuin is een prima baken om het Anton Pieckmuseum te vinden; het ligt in dezelfde straat. Anton Pieck is bekend van kalenders, kerstkaarten, boekillustraties en als ontwerper van het sprookjesbos de Efteling. Tip: Kijk naast de koffiehoek eerst even naar de film over het leven van deze grote kunstenaar. Anton Pieck kreeg op 6-jarige leeftijd al tekenles. Tijdens zijn werkzame leven was hij tekenleraar aan het Kennemer lyceum in Overveen. In die tijd reisde hij veel om inspiratie op te doen voor zijn tekeningen en schilderijen. Nadat hij met pensioen ging, kreeg hij alle tijd om zich aan het tekenen, etsen en schilderen te wijden. Anton Pieck is in het harnas gestorven. Op 92- jarige leeftijd overleed hij in zijn slaap, terwijl op zijn bureau nog een onafgemaakte tekening lag. De werkkamer van Anton Pieck, evenals zijn reusachtige etspers is door de erfgenamen aan het museum geschonken en is hier te bewonderen. Voor kinderen valt er ook van alles te beleven in het museum. Ze kunnen alleen, of onder begeleiding van hun ouders een speurtocht maken door het museum. Op gezette tijden wordt er in Het Atelier van het museum een leuke workshop gegeven door een bekende illustrator. Tot en met 7 januari 2024 staat het werk ‘van Bigkikker tot Neushoornvogel’ van Jenny Bakker centraal. Jenny verzorgt in die periode workshops. Vanaf 1951 heeft Anton Pieck meer dan 30 jaar meegewerkt aan de totstandkoming van de Efteling. In de expositie ‘Hans en Grietje’ worden de originele ontwerptekeningen voor het sprookjestafereel in de Efteling getoond. www.antonpieckmuseum.nl
Een bezoek aan het Nederlands Bakkerijmuseum aan de Kerkhofstraat mag natuurlijk niet ontbreken bij een bezoek aan Hattem. Gids Dirk vertelt dat de kinderen vaak met buikpijn van het lachen naar buiten komen. Het museum heeft de kwalificatie ‘Kidsproof’ gekregen en werd door ANWB in 2022 tot Leukste Uitje van Gelderland benoemd. Het museum bestaat uit meerdere panden die met een ondergrondse gang met elkaar verbonden zijn. Natuurlijk wordt de geschiedenis van het broodbakken in alle facetten ten toon gesteld. Maar behalve het bekijken hiervan, is het véél leuker om dat door middel van de spannende speurtocht te doen. De lachbuien waar Dirk op doelt, worden regelmatig veroorzaakt in het museumtheater. De bakkers Fred en Martijn demonstreren in hun broodshow op ludieke wijze hoe ze te werk gaan. Alle activiteiten voor kinderen zijn te vinden in de agenda van de website. In een Bakkerijmuseum kan het niet anders of je krijgt trek in iets lekkers. In het naastgelegen Daendelshuis is, als onderdeel van het Bakkerijmuseum een poffertjessalon uit grootmoeders tijd gevestigd. Hier kan de vingervlugheid van de poffertjesbakkers bewonderd worden. In verband met de grote hoeveelheid trappen, opstapjes en andere verhogingen is het museum zelf minder toegankelijk voor rolstoelgebruikers. www.bakkerijmuseum.nl
Hanzestad Hattem maakt deel uit van een groep Nederlandse Hanzesteden die allemaal aan of bij de IJssel liggen. In Nederland zijn de andere Hanzesteden Doesburg, Zutphen, Harderwijk, Elburg, Deventer, Hasselt, Zwolle en Kampen. Hanzesteden ontstonden tussen 1100 en 1200 toen plaatselijke samenwerkingsverbanden van handelaren, het Hanzenetwerk, een verbond aangingen met ander Hanzenetwerken in Europa, waarna een eeuwenlange bloeitijd ontstond. De meeste Hanzesteden lagen op belangrijke scheepvaart- of transportroutes. Dit had bijna automatisch tot gevolg dat dergelijke steden rijk en welvarend waren. Op 1 april 2023 wordt het officiële Hanzejaar in Hattem geopend. Tot en met december wordt hier, net als in de overige Hanzesteden, het Hanzejaar groots gevierd met diverse activiteiten en evenementen. www.visithattem.nl
Door Ank Herstel
Foto’s Maarten van de Biezen
