’T HARDE – De uitbreiding van de kazernes in ’t Harde na de Tweede Wereldoorlog ligt aan de grondslag van de groei van deze plaats en indirect daarmee ook aan de komst van de Hervormde gemeente ’t Harde.
Dat wil niet zeggen dat er voor de Tweede Wereldoorlog geen kerk werd gehouden. De geschiedenis begint in 1920 en heeft geleid tot de huidige kerk Elim, een Hervormde gemeente met een Gereformeerde Bond signatuur. Daarnaast is er in ’t Harde sprake geweest van een Hervormde Buitengewone wijkgemeente Poshuiswijk. Deze is inmiddels opgegaan in de SamenopWeg kerk Maranatha in ’t Harde.
Op 19 oktober 1920 viel het besluit om aan de Epergrintweg een evangelisatiegebouwtje neer te zetten. Dat moest plaats bieden aan 120 personen. Binnen een jaar kon het gebouw in gebruik worden genomen. Er werd maar eenmaal per zondag gepreekt. Eenmaal in de veertien dagen werd voorgegaan door de predikant uit Doornspijk of Oldebroek. De tussenliggende zondag werd een preek voorgelezen.
Dat had alles te maken met het gegeven dat het dorp ’t Harde oorspronkelijk tot twee gemeenten behoorde, met als globale grens de Eperweg. Ten noorden bevond zich de gemeente Oldebroek, het zuidelijk deel behoorde tot Doornspijk dat tot de fusie met Elburg een zelfstandige gemeente was. De kerkgang werd veelal bepaald door de burgerlijke gemeente waarin men woonde.
Door de groei van ’t Harde als gevolg van de uitbreiding van de kazernes werd het gebouw te klein en viel in 1956 het besluit tot vergroting. Ook werd de roep gehoord om een eigen predikant. Gestart werd met de bevestiging van zes ambtsdragers. In 1960 werd voor het eerst een predikant beroepen. Schijnbaar stonden die niet in de rij om in ’t Harde het woord te gaan verkondigen, het duurde tot oktober 1965 eer de eerste predikant in de persoon van J. A. de Waard zijn intrede deed. Hij bleef drie jaar in ’t Harde en werd opgevolgd door dominee G. Broere. Die beviel het uitstekend in ’t Harde, hij bleef de gemeente tot 1995 trouw.
Na de komst van dominee De Waard bleek het kerkgebouw al snel opnieuw te klein en werd tot nieuwbouw besloten. Dat gebouw kon 3 april 1968 in gebruik worden genomen. Deze kerk, met de aangrenzende zalen (het Kerkelijk Centrum) voor gemeente-activiteiten is tot vandaag de dag de plaats waar de gemeente onderwijs uit de bijbel ontvangt en van waaruit de activiteiten naar buiten plaats vinden.
Dit wordt gestalte gegeven met de tekst: ‘Toen kwamen te Elim en daar waren twaalf waterfonteinen en zeventig palmbomen en zij legerden zich aldaar aan de wateren.” Een tekst uit Exodus 15, vers 27. Een oase: een plaats van rust door God gegeven.
Het eerste zaaltje kreeg direct de naam ‘Elim.’ Voor dit gebouw in 1921 werd geopend gingen gelovigen uit ’t Harde naar Oldebroek of Doornspijk. Voor diegenen waarvoor deze reis te ver was werden er kerkdiensten door het hoofd van de school in een klaslokaal gehouden. Bij het zelfstandig worden van de gemeente in ’t Harde werd het gebouw Elim geërfd van de kerkelijke gemeenten Doornspijk en Oldebroek. Het eerste gebouwtje was inmiddels al wel vergroot tot 450 zitplaatsen.
In 1961 werd Elim voorzien van een kerkorgel, gebouwd door de firma R. Kamp & Zoon uit Zwolle. Na de komst van het kerkorgel werd gespaard voor een pastorie. Deze kon in 1965 worden betrokken door de eerste predikant, de eerder genoemde dominee De Waard.
De huidige nieuwe Hervormde kerk biedt plaats aan rond de 725 kerkgangers. De toren is 23 meter hoog en voorzien van een luidklok. De toren is in de avond verlicht en verfraait daarmee het dorpsaanzicht van ’t Harde.
Voorganger van de Hervormde kerk Elim is momenteel dominee A. J. Post. Hij werd in 2018 de opvolger van dominee D. Dekker die toen met emeritaat ging. Post kwam over van de gemeente in Nieuw-Beijerland waar hij in 2011 voor het eerst aan de slag ging als predikant van een gemeente. In de tussentijd was dominee J. van Rumpt, voorganger van de Hervormde kapel in Hulshorst, consulent voor de Hervormde gemeente in ’t Harde.
In het verleden werden in het oorspronkelijke gebouw aan de Epergrintweg ook diensten voor militairen gehouden, uitgaande van de Gereformeerde kerken in de regio. De eerste dienst was in 1953. Gekozen werd voor zondagavonddiensten. Overigens waren er maar weinig dienstplichtige militairen die deze diensten bezochten. De groei van het aantal deelnemers aan deze diensten maakte wel dat ook bij de leden van de Gereformeerde kerk de behoefte ontstond aan een eigen kerkgebouw.
Terug naar het verleden van de Hervormde Buitengewone wijkgemeente Poshuiswijk. Een gemeente die een relatief korte maar intensieve geschiedenis kent. Verbonden met de komst van de kazerne in 1952 die zorgde voor een impuls van de gemeente. Het ontstaan kwam voort uit evangelisatieactiviteiten.
Daarnaast speelt in de geschiedenis van de buitengewone wijkgemeente mee dat een deel van de Hervormden zich niet thuis voelde in de Hervormde kerk van Gereformeerde Bondssignatuur. Zij bezochten veelal de kerkdiensten die werden gehouden in het protestants militair tehuis op de Knobbel.
Terzijde: de interkerkelijke Knobbelgemeente is de oudste kerk op ’t Harde. In 1890 werd een vereniging opgericht met als doelstelling ‘De oprichting van een militair tehuis en evangelisatie onder militairen.’ Bij het ontstaan van het artillerie schietkamp bleken er voor soldaten weinig ontspanningsmogelijkheden te zijn. Het kamp lag toen ‘ver van de bewoonde wereld.’ Door de jaren heen bezoeken ook veel burgers de diensten hier. Overigens worden de diensten niet meer op de Knobbel gehouden maar in multifunctioneel centrum Aperloo in ’t Harde.
In 1972 werd een meer permanent karakter gecreëerd voor de buitengewone wijkgemeente zodat deze gemeenschap ook de sacramenten kon bedienen. Een kerkenraadscommissie, bestaande uit de door de Hervormde gemeente ’t Harde benoemde ambtsdragers, regelde vanaf dat moment de gang van zaken bij de Poshuiswijk, genoemd naar wijkcentrum Het Poshuis waar de de gemeente samen kwam.
Omstreeks 1983/1984 werd de roep om meer zelfstandigheid groter met als gevold dat op 1 oktober 1987 de Poshuiswijk de status van Buitengewone Wijkgemeente kreeg.
Inmiddels was de toenadering al gezocht met wat toen nog de Gereformeerde kerk heette. Dat leidde in 2002 tot de eerste gezamenlijke dienst als Samen-op-Weg gemeente. Heden ten dage onder de noemer Protestantse Gemeente ’t Harde.
Dit artikel is het eerst gepubliceerd in de Veluwse Courant als onderdeel van de rubriek: Uit de kerk geklapt.
