Met enige trots wordt regelmatig de opmerking gemaakt dat Nunspeet een echt Kunstenaarsdorp is. Ook niet zo verwonderlijk met de aanwezigheid van één van de drie Nederlandse Academies voor Beeldende Kunsten en natuurlijk het Noord-Veluws Museum met een collectie schilderijen en tekeningen van kunstenaars/schilders die tussen 1890 en 1950 werkzaam waren op de noordelijke Veluwe. Maar de betiteling heeft vooral te maken met de vele kunstenaars/schilders die in de loop der tijd in of in de omgeving van Nunspeet hebben gewerkt. Veel straten in het dorp zijn naar hen genoemd. De komende weken zullen we in de geschiedenis duiken.
In de twaalfde aflevering: Maurits Constantijn Lapidoth (1868-1930)
Hoewel Maurits Lapidoth samen met zijn vrouw en twee kinderen 22 jaar in Nunspeet heeft gewoond is hij één van de nagenoeg vergeten kunstschilders. Wel zijn in het Nunspeets fotoarchief foto’s van hem bewaard gebleven. Ook in het bevolkingsregister heeft K.Rodenburg voor zijn boek ‘Kunstenaars op de Noordwest Veluwe’ enkele in sierlijk handschrift geschreven mededelingen gevonden alsook enkele summiere krantenberichtjes en een paar schilderijen.
Maurits Constantijn Lapidoth werd op 1 mei 1868 geboren in Amsterdam. Over het leven van Lapidoth in Nunspeet en later in Argentinië is nagenoeg niets meer te achterhalen.
Wel had Rodenburg voor zijn boek contact met ,een hoogbejaarde mevrouw’ uit Nunspeet, die de familie Lapidoth in haar jeugd goed had gekend. Zij vertelde: ,,Mevrouw Lapidoth (Emilie Victoria Cornelissen) was van goede afkomst, ze was de dochter van een arts uit Indië. Zij zou haar aanstaande man op de boot uit Indië hebben leren kennen.
Zij gingen na hun huwelijk in 1902 wonen in de boerderij van Groothuis. Bij of in de woning werd een atelier gebouwd. Bij het huis was een grote tuin met ondermeer veel fruitbomen. Uit het huwelijk werden twee kinderen geboren; Louis Frederique (Frits) in 1903 en Anneke (Anna Maria Geertruida) in 1904.’
Lief en goedig
Vertelster was zelf in het bezit van een romantisch schilderijtje ‘een bloeiende appelboom
met daaronder een pikkende kip’, dat herinnert aan deze tuin. Volgens haar was Lapidoth lief en heel goedig. Hij nam haar mee als kind naar de overstroming, die in 1916 plaats vond doordat de Zuiderzeedijk tussen Harderwijk en Elburg was doorgebroken…..
Oranjevereniging
In de vele jaren dat Lapidoth doorbracht in Nunspeet was hij maatschappelijk ook actief.
Lapidoth, die een bijzondere belangstelling had voor het schilderen van boerenhoeven en weilanden met vee, had onder de boerenbevolking veel kennissen en vrienden. Ook was hij jaren voorzitter van de Oranjevereniging. Vlak voor zijn vertrek naar Argentinië in 1920 plaatst hij als voorzitter van de Oranjevereniging nog een ingezonden stuk in het Nunspeets Nieuws- en Advertentieblad over de viering van het Oranjefeest voor de jeugd.
Ook was hij politiek betrokken. Zo laat hij zich uit over de voorgenomen verbouwing van het oude gemeentehuis, waarbij de kans aanwezig is dat het baldakijn op de hoge pilaren aan de ingang van het gebouw zal verdwijnen.
In het plaatselijk blad (1908) staat hierover geschreven ,,Toen het voorstel tot verbouwing aan de orde kwam, verklaarde het uiterst conservatieve raadslid G.Bonestro, dat hij niet tegen het gevraagde krediet zou stemmen, mits de pilaren aan de ingang behouden bleven, hetgeen aan de in Nunspeet wonende kunstschilder M.C.Lapidoth (ook al op de publieke tribune….?) de opmerking ontlokte, dat Bonestro het enige raadslid was met inzicht in cultuur en kunst…
Ook tekent Lapidoth bezwaar aan tegen het plaatsen van een nieuwe dieselmotor van 65 pk op het terrein van Mij de Veluwe. Dit in verband met geluidsoverlast en het afvloeien van het koelwater via de sloot langs het pand van Lapidoth.
Het werk van Lapidoth
Mededelingen over het werk van Lapidoth zijn schaars. Ook over zijn opleiding is weinig bekend gebleven. Verondersteld wordt dat hij zich het schilderen zelf heeft aangeleerd. Mogelijk heeft hij de kunst afgekeken van de vele in Den Haag wonende kunstenaars (waar hij tijdelijk heeft gewerkt voor hij in 1898 definitief naar Nunspeet verhuist).
Toch behaalt hij op tentoonstellingen in Parijs en Arnhem medailles voor ingezonden werk. Verder is hij ook lid van ‘Pulchri Studio’ in Den Haag, toch een lidmaatschap dat een kunstenaar niet zomaar cadeau krijgt. Lapidoth is een ‘buitenschilder’ en werkt in de trant van de Haagse school. De Rijksdienst voor Kunsthistorische Documentatie vermeldt enige exposities waaraan Lapidoth in zijn Nunspeetse tijd meedoet. Daar worden werken tentoongesteld als ‘Omstreken van Ede’, ‘Landweg’, ‘Voorjaar’ en ‘Geldersch Binnenhuis’.
Direct met Nunspeet verband houdend schildert hij ook ‘de Waskolk, ‘een landweg bij Nunspeet, ‘de Moestuin’ en meer. Het Veluws Museum in Harderwijk bezit een aquarel van Lapidoth ‘Landschap’.
Lapidoth exposeerde ook samen met bekendere schilders als Jan van Vuuren en Edz.Koning in ,Ons Huis’.
Er werd niet veel verkocht van de schilderijen. Het was oorlog (1914-1918), de Nunspeetse bevolking gaf niet zoveel om artiesten; er waren er zoveel en ze hadden geen geld.
Argentinië
Op aanraden van Argentijnse vrienden verhuist het hele gezin in 1920 naar Argentinië. Daar heeft Lapidoth goed verdiend met het schilderen van portretten. Hij overlijdt in 1930. Mevrouw Lapidoth vestigt zich daarna weer in Nunspeet. Na het overlijden van mevrouw Lapidoth blijft Anneke alleen achter (Schuurmanserf 49). Over broer Frits is weinig meer te achterhalen. Anneke overlijdt in 1989. Van de familie Lapidoth is nog één kleindochter in leven in Argentinië.
Schilderijen retour?
In juli 1989 verschijnen in de dagbladen opeens artikelen met vette koppen, zoals in het Veluws Dagblad ‘Kunstkoopjes in Argentinië’. Crisis lokt kunsthandelaren massaal naar Buenos Aires. De crisis is één van de ergste die Argentinië heeft gekend.
Veel welgestelde Argentijnen zien zich genoodzaakt hun kunstcollecties voor harde dollars van de hand te doen. De werken die eerst uit Europa verdwenen keren nu, tegen dezelfde zachte prijsjes weer terug naar hun land van oorsprong. Mogelijk zijn ook weer goede Lapidoth’s voor een zacht prijsje in Nederland te koop.
AG
