HULSHORST – Wie in het boek ,Straatgebonden’ van de Heemkundige vereniging Nuwenspete bladert ziet een heel oude foto genomen ter hoogte van Albert Heijn, aan het begin van de Harderwijkerweg. Wat kunnen tijden en straten veranderen in relatief korte tijd. Een verhaal over de Harderwijkerweg dwingt tot keuzes. De weg is immers vele kilometers lang en loopt vanaf de hoek Dorpsstraat in Nunspeet tot aan de grens met Hierden.
Dit verhaal van de straat betreft het gedeelte dat door Hulshorst loopt en wordt mede ingevuld door Rijk Vos wonend aan de Harderwijkerweg 430 in Hulshorst. Op dit adres werd Rijk in 1947 geboren in de boerderij die toen de naam droeg van ,Klein Bethlehem’. Rijk:,,We sliepen in die tijd met z’n drieën in de bedstee en dronken water uit de put. Het zag er ook nog heel anders uit hier. Tussen het fietspad dat er nu ligt en de weg stonden heel dikke bomen pal aan de weg, dat toen nog een klinkerweg was. In zijn historie is het de Zuiderzeestraatweg, want in Hierden heet de weg zo, maar ook in Doornspijk, Oldebroek en Wezep.
Waarom het nu dan tussen Nunspeet en Hierden Harderwijkerweg is gaan heten is mij ook niet bekend. In 1910 had de weg zelfs nog geen naam maar hadden de huizen slechts een nummer. Wat bekend is, is dat de weg in 1830 is aangelegd in opdracht van Koning Willem I en van oorsprong liep van Amersfoort tot aan het Katerveer bij Zwolle. De kosten bedroegen maar liefst f. 700.000,- . De aanliggende gemeente moesten daaraan bijbetalen, waarop besloten werd om tol te gaan heffen op de grens van de dorpen. Op de plek waar nu boerderij ,de Tolkamp’ staat op nr. 552 werd tol geheven. Ook ter hoogte van de Vreeweg was dat het geval. De weg werd een steeds belangrijkere oost-west route”.
In 1847 nam Rijkswaterstaat het beheer van de weg over en in 1900 is de tolheffing afgeschaft. De weg liep van oorsprong overal door de dorpen. In 1930 werd dat veranderd in liep de weg in Nunspeet vanaf de Waterweg tot aan de melkfabriek. Dat werd de Elburgerweg. Oudere inwoners noemen dat deel nog vaak de nieuwe verkeersweg. De Harderwijkerweg bleef tot aan het centrum de naam behouden. Het is altijd een belangrijke weg geweest en heeft zelfs behoord tot het internationaal wegennet. Rijk:,,Dat de weg een belangrijke doorgaans route was kon je nog zien op een betonnen paal hier vlakbij, een blauwe paal met witte letters. Richting het oosten stond Berlijn op de paal en in westelijke richting stond Londen vermeld. In de jaren ’50 werd het hier steeds drukker. Ik zie ze nog voorbijkomen: de te zwaar beladen vrachtwagens met turf vanuit Drenthe en de melkwagens van Domo uit Beilen en ’s nachts de veewagens (ik hoorde het aan het geluid) op weg naar de veemarkten. Ik vond het als kind altijd leuk om naar het verkeer te kijken. De diverse chauffeurscafés in Hulshorst ,de Berk’(nu het wok restaurant) in Hierden en Doornspijk claimden allen de naam ,Halfweg’ (halverwege Amersfoort en Zwolle) maar wij woonden bij km paal 35.4. En dat is toch echt halverwege de 70 km afstand tussen beide steden.
De laatste zaterdag van juni was voor ons de mooiste dag van het jaar. Dan kwamen de motoren langs op weg naar de TT in Assen en terug, dan kregen we ’s avonds een ijsje. Nu nog ga ik op het viaduct over de A28 kijken na afloop van de TT-races. In 1954 heb ik koningin Juliana langs zien komen op weg naar de opening van de nieuwbouw van de melkfabriek en in de jaren ’80 passeerde koningin Beatrix in de blauwe bus op weg naar Valentein in Nunspeet. Zo zie je nog eens wat als je aan de Harderwijkerweg woont”. Dat was ongetwijfeld ook het geval voor zijn ouders en grootouders.
De weg in oorlogstijd
Hoewel Rijk Vos na de oorlog is geboren kent hij uit overlevering wel de verhalen. ,,,Mijn ouders hebben hier de Duitsers in 1940 wel zien langskomen met paarden en wagens richting het Westen van Nederland. Mijn vader vertelde er al verder in de oorlog dat een groepje Duitsers langskwam en hier het erf opkwamen en de boel uitstalden en in de hooiberg gingen liggen. Ze bleven dan een paar dagen en trokken dan weer verder. Ook toen de Duitsers in 1945 terugtrokken naar de Heimat kwamen ze hier langs, vorderden paarden van de boeren en namen ook de goede fiets van mijn vader mee. (is nooit teruggekomen….). In het voorjaar van 1945 werd de Harderwijkerweg levensgevaarlijk. Engelse jagers vlogen de hele dag heen en weer en schoten op alles wat bewoog waardoor ook burgerslachtoffers zijn gevallen. Ook ’s nachts vloog een jager steeds op en neer die werd daarop de ,nachtzuster ’genoemd. Op enig moment floten de kogels door het rieten dag, waarop de familie heeft overwogen om de boerderij te verlaten. Ze zijn wel gebleven. Mijn ouders stonden soms achter de boerderij te kijken naar de vele lancaster bommenwerpers die langs het IJsselmeer over kwamen vliegen. Tijdens de hongerwinter kwamen vaak mensen uit het westen hierlangs om voedsel of onderdak. Moeder had een grote pot met melk met daarin roggemeel gekookt, speciaal voor de mensen die langs trokken, die dan een nacht in het hooi sliepen en de volgende morgen weer verder trokken naar het noorden”.
Zwarte bladzijde
Met de opening van de A28, veranderde de weg en kreeg het een lokaal karakter, maar toenemend autoverkeer maakte het in de loop der jaren al snel weer vrij druk. Rijk:,,Dat bracht mee dat er vaker onderhoud gepleegd moest worden. Ik zie nog de broers Van de Streek die vele jaren als kantonniers aan de weg hebben gewerkt, altijd op de fiets met schop en bezem bij zich. De toenemende drukte had ook meer ongelukken tot gevolg met fatale ongelukken. Ik weet dat er in de loop der jaren zo’n twintig mensen zijn verongelukt op deze weg, waaronder een buurmeisje van 11 jaar op haar verjaardagsfeestje. Ook twee boerenmensen op weg of terugkomend van het melken zijn hier verongelukt. Het is dan ook goed dat er de laatste jaren weer is gewerkt aan het nog veiliger maken van de Harderwijkerweg in Hulshorst. Gelukkig zijn er lange tijd dan ook geen slachtoffers meer gevallen.
Het woonadres van de familie Vos staat te boek bij het Gelders Genootschap als één van de oudste plekken van Hulshorst. Het oude boerderijtje dat hier gestaan heeft stamde uit de18e eeuw. Toen het kadaster in 1832 uitkwam stond het boerderijtje er al op. Inmiddels is er uiteraard afgebroken, verbouwd en nieuw gebouwd en bewoond de familie nu het huidige pand. Rijk:,,We wonen hier met plezier en voor ons is de Harderwijkerweg een fijne weg om aan te wonen”.
AG
Uit de serie ‘Verhalen van de straat’ van de Veluwse Courant
